Kendi ülkelerinde ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişiler temel insan haklarının ve fiziksel güvenliklerinin korunması ve güvence altına alınmasını sağlamak için bir başka devletten uluslararası koruma[l1] isteyebilir. Bu kişilerin mülteci olup olmadıkları anlaşılıncaya kadar ve mülteci statüsü aldıktan sonra risk taşıdıkları ülkeye zorla geri gönderilmemeleri anlamına gelir. Türkiye’deki mevcut uygulamada Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği[l2] (BMMYK) ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğü[l3] (GİGM) bu konu ile ilgilenen iki kurumdur.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin amacı, ülkesini savaş ya da zulüm gibi nedenlerden terk etmiş olan kişilere uluslararası koruma sağlamaktır. BMMYK’nın temel iki görevi; uluslararası korumanın sağlanmasında devletlere destek olmak ve uluslararası[l4] [l5] koruma talebinde bulunan kişiyi ülkesine geri gönderilme[l6] riskine karşın mülteci statüsüyle üçüncü bir ülkeye yerleştirmektir. Bu görevleri yerine getirmek için Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliği ülke ofisleri ile hizmet verir.
UNHCR Türkiye’nin temel faaliyet alanları aşağıdaki gibidir;
UNHCR Türkiye, temel faaliyet alanlarında yürüttüğü çalışmaları kapsamında “UNHCR[l7] – HELP” web sitesi hazırlanmıştır. HELP (Yardım) sitesi Arapça, Farsça, İngilizce ve Türkçe olmak üzere dört farklı dilde kullanılabilir ve sitede Suriyeli mültecilerin sıklıkla ihtiyaç duyabilecekleri çeşitli konularda bilgilendirme ve yönlendirmeler yer alır.
UNHCR – HELP: http://help.unhcr.org/turkey/
Göç[l8] İdaresi Genel Müdürlüğü temel olarak Türkiye’deki düzenli ve düzensiz göçe ilişkin uluslararası korumanın sağlanması için çalışır. Ülkesini savaş ve zulüm gibi sebeplerden dolayı terk etmiş olan kişilere uluslararası koruma statüsünün belirlenmesi için çalışan yetkili mekanizmadır.
Sınır ötesi göçmenlerin, uluslararası koruma başvurusu yaptıklarında başvuruyla ilgili karar verilinceye kadar Türkiye’de kalmalarına izin verilir ve bazı temel haklardan ve hizmetlerden yararlanmaları sağlanır. Eğer başvuruyla ilgili olumlu karar verilirse, uluslararası koruma statüsüyle Türkiye’de kalabilir ve bazı temel hak ve hizmetlerden yararlanmaya devam edilebilir.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün doğrudan göçmenlere temas ettiği hizmetleri üç başlık altında toplanabilir;
Düzenli ve düzensiz göçün kayıt altına alınması işlemleridir. Göçmenlerin kayıt işlemleri yapılır ve kimlikleri verilir.
Geri Gönderme Merkezlerinin işletilmesi ve alanda çalışan diğer kurumlarca işletilmesi için işbirliklerinin yapılmasını sağlar. Merkezlerde göçmenlere yönelik acil ve temel sağlık hizmetlerinin verilmesi; yakınları, avukatları, konsolosluk ve UNHCR yetkilileri ile görüşmelerin sağlanması; çocukların yüksek yararı gözetilerek barındırılması, eğitim ve öğretimden yararlanmalarının sağlanmasına yönelik hizmetler yürütülür.
Uluslararası koruma başvurusu yapmış ve koruma sahibi kişiler için barınma hizmeti sağlanan merkezlerdir. Sağlık, eğitim ve diğer sosyal ihtiyaçlar karşılanır.
Bunun yanı sıra YİMER 157 (Yabancılar İletişim Merkezi) de hem mülteciler hem de diğer göçmenlerin ihtiyaçlarını karşılamak için hizmet vermektedir. YİMER, göçmenlerin ikamet, geçici koruma kapsamındaki kimlik numarası sorgulaması gibi online işlemlerin yanı sıra göçmenler için güvenilir ve erişilebilir bilgi sağlamayı hedefler. Arapça, Almanca, Farsça, İngilizce, Rusça ve Türkçe olmak üzere altı farklı dile online bilgi formu ve 0312 157 11 22 numaralı 7/24 çalışan ihbar ve yardım hattı ile hizmet vermektedir.
[l1]Internal Link:
"INT Protection - Types of International Protection in Turkey"
[l2]Add link:
http://www.unhcr.org/turkey.html
[l3]Add link:
http://www.goc.gov.tr/main/Eng_3
[l4]Add link:
http://www.goc.gov.tr/main/Eng_3
[l5]Add internal links:
"INT Protection -
Refugee and Other Statutory Regulations in International Protection"
[l6]Add internal link to:
"INT Protection - "International and Temporary Protection Registration and Application Processes"
(see below)
[l7]Already include the link here:
http://help.unhcr.org/turkey/
[l8]FOLD - UNFOLD